یافته تازه دانشمندان؛ با خواب سموم مغز را دفع کنید
به گزارش آوای وحش، الگوی خواب و عملکرد مغز همواره موردتوجه دانشمندان بوده است. خواب و چگونگی عملکرد مغز در حین خواب هنوز هم ابهامات زیادی دارد و بسیاری از سؤالات ما در مورد عملکرد مغز و بدن در حین خواب بدون پاسخ مانده اند. می دانیم که بدن در جریان متابولیسم (سوخت وساز) همواره با دفع سموم و مواد مضر درگیر است. بخشی از این سموم از طریق گردش خون وارد مغز می شوند و یکی از دلایل بیماری های مغز ازجمله آلزایمر، درنتیجه همین جمع شدن سموم و آسیب هایی است که به بار می آورند. نتایج این مطالعه نشان می دهد که در هنگام خواب مغز خودش را شست وشو می دهد و با این کار سطح ایمنی خودش را در مقابل بیماری هایی مانند آلزایمر بالاتر می برد.
پاک شدن سموم مغز با خواب
هنگامی که می خوابیم مغز مراحل مختلفی را پشت سر می گذارد. ابتدا در شرایط نیمه هشیار قرار گرفته است سپس وارد مرحله خواب عمیق می شود، این مرحله بیشتر در ابتدای شب رخ می دهد. بعدازآن خواب وارد مرحله ای به نام REM می شود. در این مرحله چشم حرکات سریعی دارد و در همین حالت است که رؤیا می بینیم. عمیق ترین مرحله خواب، خواب غیر REM یا NREM نام دارد. در این مرحله خواب در عمیق ترین حالت است و حافظه بازسازی شده و ساماندهی داده هایی که وارد مغز شده اند صورت می گیرد.
نخستین بار در سال 2013 یک مطالعه روی موش های آزمایشگاهی نشان داد که در هنگام خواب سمومی مانند بتا آمیلوئید، که از عوامل اصلی آلزایمر به شمار می فرایند، از مغز پاک می شوند. این یافته علمی دانشمندان را درباره نحوه انجام این فرایند در مغز انسان کنجکاو کرد. به عبارت دقیق تر دانشمندان می خواستند بدانند مغز انسان چگونه سموم را از بین می برد. در یک مطالعه آزمایشگاهی از افراد خواسته شد که در درون دستگاه MRI دراز کشیده و به خواب بفرایند. امواج مغزی در این افراد حین خواب در درون دستگاه MRI رصد می شد و همچنین فرایندهای متابولیسم مغز ازجمله سطوح اکسیژن، اندازه خون و اندازه مایع مغزی-نخاعی که به مغز وارد و خارج می شود نیز در حین خواب مورد بررسی قرار می گرفت.
نتایج جالب توجهی به دست آمد. دانشمندان مشاهده کردند که در هنگام خواب غیر REM (عمیق ترین مرحله خواب) مایع مغزی-نخاعی روی مغز را شست وشو می دهد و از این طریق سموم را از مغز پاک می کند. اما مغز چگونه این فرایند را انجام می دهد؟
در این زمینه بخوانید:
چشم به مغز چه پیام هایی می فرستد؟
10 نکته درباره مغز؛ بیشتر از انیشتین از مغزمان استفاده می کنیم؟
معجزه سلول های عصبی
مشاهدات نشان داد که در مرحله خواب غیر REM در ابتدا نورون ها (سلول های عصبی) عملکردشان را با یکدیگر هماهنگ می کنند، یعنی به صورت مداوم فعال و غیرفعال می شوند تا به یک هماهنگی برسند، سپس در یک لحظه مشخص همه باهم خاموش می شوند. در این مرحله امواج الکتریکی مغز به پایین ترین سطح می رسد. به دلیل خاموش بودن سلول های عصبی در این مرحله، نیاز به اکسیژن کم شده و اندازه خونی که باید وارد مغز شود به حداقل می رسد. با کاهش سطح خون در مغز فضایی باز می شود، مایع مغزی-نخاعی وارد مغز می شود و فضای خالی ایجادشده را پر می کند و نقش یک شست وشو دهنده را بازی می کند. این یافته ها در عین اینکه عملکرد سم زدایی را به ما نشان می دهند شیوه هماهنگیِ الکتریکی سلول های عصبی را هم مشخص می کند. نحوه هماهنگی سلول های عصبی مغز برای فعال و غیرفعال شدن یکی از شگفت انگیزترین وجوه عملکرد مغز است.
یافته های این مطالعه بر اساس آزمایش روی جوانان سالم به دست آمده است، احتمالاً با انجام آزمایش روی بیماران، افراد دارای اختلالات مغزی و اختلالات خواب و سالمندان یافته های متفاوت تری هم به دست بیاید. این مطالعه می تواند دری به روی درمان آلزایمر باز کند. شیوه های رایج درمانی روی داروهایی متمرکز هستند که سطوح بتا آمیلوئید را در مغز پایین بیاورد اما هنوز نتایج امیدوارکننده ای به بار نیاورده اند. این مطالعه تازه می تواند شیوه متفاوتی برای سم زدایی از مغز بیماران ارائه کند. یعنی به جای پایین آوردن سطح بتا آمیلوئید در مغز، بر روی فرایند سم زدایی از مغز تمرکز کند. به طوری که با بالا بردن سطوح مایع مغزی-نخاعی بتوان فرایند سم زدایی از مغز را انجام داد.
منبع: WIRED
منبع: ایرنا زندگی