قادر آشنا: تئاتر با آرمان های انقلاب فاصله دارد - آوای وحش

جهت دریافت مشاوره خدمات طراحی لوگو از بهترین و باتجربه ترین طراحان کشور همراه ما باشید. از طراحی لوگو و آرم تجاری تا برندینگ حرفه ای را با بهترین قیمت از نماشو بخواهید.

نشست آنالیز جشنواره تئاتر فجر و تئاتر انقلاب با حضور حسین مسافر آستانه کارگردان تئاتر، سعید اسدی کارگردان تئاتر، قادر آشنا مدیرکل هنرهای نمایشی و علی ایزدی مدیر طرح و برنامه اداره کل هنرهای نمایشی، عصر روز گذشته به صورت مجازی در دانشگاه سوره برگزار گردید.

اسدی در این نشست، با بیان اینکه تئاتر سنتی و نوین ایران متأثر از فراز و نشیب های درونی و بیرونی بوده و خصلت هایی داشته است، گفت: نمی توانیم این سخن را بگوییم که انقلاب الزاماً میان تئاترپس از انقلاب و تئاتر دوره قبل آن انقطاع ایجاد کرد؛ البته که دانش های جدیدتری در آن وارد شد و در نهادسازی بعد از انقلاب تفاوت هایی پیدا کرد.

وی درباره جشنواره تئاتر فجر گفت: جشنواره در دوره اول انقلاب برای نیروهای فعالی که قبل از انقلاب به هر دلیلی فعال نبودند، به عنوان نیروی محرک و موتور فراوری عمل کرد اما در ادوار بعدی به ویژه بعد از جنگ تحمیلی، گفتمان های دانشگاهی حیات این جشنواره را دگرگون کرد که تنوع و چالش های نظری از آن زمان رخ داد. به همین دلیل در دهه های 80 و 90 جشنواره تئاتر فجر همیشه تابع این چالش های نظری و عملی بوده است که بخش عمده آن را دانشگاهیان رقم زدند.

اسدی در ادامه به بحث گفتمان و فرایند زیبایی شناسی و بحث تحولات تئاتر فجر شکل گرفته با وجود نیروهای جدید و دانش آموختگان دانشگاهی اشاره نمود.

با مرحله پختگی در هنر فاصله داریم

ایزدی در ادامه به شرح کلیت تئاتر بعد از انقلاب پرداخت و گفت: ما به جای گفتن هنرِ بعد از انقلاب ابتدا باید ببینیم که آیا هنر انقلاب و پس از انقلاب در جوامع مختلف با یکدیگر تفاوت هایی دارند یا خیر؟ زیرا میان هنر و انقلاب نسبت دوسویه ای بر قرار است.

وی اضافه نمود: نسبت بین هنر و انقلاب این است که هر دو در یک جریان یاری کننده بودند؛ در واقع انقلاب باعث متحول شدن هنر و هنر نیز باعث سرعت بخشی به فرایند شکل گیری انقلابی در حال وقوع بود. نمی گردد گفت که تئاتر قبل از انقلاب یا تئاتر الان خوب بوده است یا خیر، در واقع هر کدام مشکلاتی داشته و دارند.

این کارشناس هنرهای نمایشی با تقسیم بندی ادوار هنر به 3 دوره کودکی، عقلانی و پختگی گفت: ما در ایران بعد از انقلاب با گذشت 4 دهه از آن، از نمایش تهییجی و لطیفی که غیرخلاق و غیرعلمی بوده فاصله گرفتیم و به دوران عقلانی رسیده ایم؛ دانشگاه ها باعث شروع خلاقیت و به روز شدن تئاتر شدند، در واقع به دنبال یک تفسیر درست رفتند و هم اکنون در آن راستاِ تفسیر درست هستیم اما می توان گفت که هنوز به آن مرحله پختگی نرسیده ایم.

آسیب شناسی نمایش های دینی

ایزدی با بیان اینکه در هنر انقلاب (نمایش ها و هنری که با مضمون انقلاب و دین است) به راستا درستی دست پیدا ننموده ایم، اضافه نمود: در مقایسه تئاتر قبل و بعد از انقلاب، می بینیم تئاتر بعد از انقلاب کیلومترها جلوتر است. درست است که شاهد افول آن در بعضی شهرستان ها هستیم البته باید اقداماتی برای آن آسیب شناسی انجام گردد وگرنه هنرمندان همانانی هستند که در چهار دهه قبل خدمت نموده اند.

وی گفت: هر چه ارتباط هنرمندان و حاکمیت بیشتر گردد، تئاتر رشد و توسعه چشمگیرتری را تجربه می نماید، البته باید به هنرمندان هنر و توانایی ها و خلاقیت هایشان توجه ویژه تری گردد و این امر می تواند از خود هنرمندان نیز شروع گردد. از سوی دیگر حمایت مدیران با مدیریت بودجه و مدیریت ظرفیت های موجود می تواند یاری شایانی به این عزیزان کند.

این کارشناس هنرهای نمایشی در آسیب شناسی بعضی نمایش های دینی گفت: دو مفهوم هنر اسلامی و هنرمند مسلمان مفاهیمی است که باید بدانیم در هر لحظه به کدام احتیاج داریم. نکته دیگر تمایز قائل شدن میان هنر اسلامی یا هنرهای دینی با سایر هنرها و ژانرهای آن هاست. مهمترین اتفاق منجر به شکست در نپذیرفتن تئاترهای اسلامی این است که گاهی هنرمند با فراموش کردن فرم و بی توجه به تکنیک و خلاقیت سعی در انتقال محتوا و مفاهیم دارد. گاهی هم با توجه به تکنیک محتوا را از یاد می برد و ایدئولوژی آن طور که باید و شاید به مخاطب انتقال پیدا نمی نماید. در خصوص سوم هر دو گزینه یعنی تمام محتوا و هم ایدئولوژی ها و تکنیک ها و فرم ها از یاد می فرایند، یا آن طور که باید و شاید اجرای موفقی نیستند.

تئاترمان با آرمان های انقلاب فاصله دارد

در ادامه جلسه، قادر آشنا با طرح پرسش هایی مبنی بر اینکه رابطه انقلاب اسلامی با حوزه هنر چگونه خواهد بود و رابطه هنرب عد از انقلاب و رابطه هنر با آرمان های انقلاب چیست صحبتش را شروع کرد و گفت: با استفاده از آمار و ارقامی که در دست داریم، در می یابیم که تئاتر بعد از انقلاب چه به لحاظ محتوایی و چه به لحاظ گونه های نمایشی یا جشنواره ها و عرصه بین الملل مورد توجه ویژه ای قرار گرفته است، تئاترِ حال حاضر ایران به بلوغ رسیده و اجراهایی که روی صحنه می رود، جزء بهترین ها در سطح دنیا است.

وی عنوان نمود: بعد از انقلاب اسلامی به تئاتر توجه ویژه ای شد اما اینکه تئاتری که ما الان داریم چه نسبتی با آرمان های امام و ارزش های اسلامی دارد، در یک کلام می گویم که با این نگاه فاصله داریم.

معضلی به نام انباشتگی تعداد تئاترهای آماتوری

اسدی در ادامه نشست آنالیز جشنواره تئاتر فجر و تئاتر انقلاب گفت: موضوعی که تئاتر ایران را مخصوصاً در بعد از انقلاب دچار مسئله می نماید، انباشتگی تعداد تئاترهای آماتوری است. در واقع منابع و فضاهای موجود در اختیار بخش فراوری آماتور قرار می گیرد که باعث می گردد تا بودجه و حمایت های دولتی بی نتیجه بماند.

وی اضافه نمود: یکی از آسیب های عظیم ما همین فقدان ساختار حرفه ای فراوری است و از آنجایی که بخش مهمی از بودجه های حمایتی عمدتاً خرج آماتور فراوری شده، بنابراین رابطه ارگانیکی بین بخش های فراوریی و آماتوری تئاتر وجود ندارد. بنابراین، در جشنواره فجر با محصولاتی که عمدتاً حاصل فرایند آماتوری فراوری است، رو به برو می شویم.

این کارگردان تئاتر گفت: به عنوان مثال، مفاهیمی همچون عدالت در سال های گذشته به صورت سطحی در نمایش ها راه یافته و محتوایی دارد که تنها مورد پذیرش از سمت متولیان است و قانع کردن کننده برای عموم نیست.

گلایه از شعارزدگی بعضی نمایش های انقلابی

حسین مسافر آستانه دیگر سخنران این جلسه پیرامون افراط تئاترهای انقلاب اسلامی در مفاهیم و شعاری شدن آن ها گفت: نگاه شعاری نسبت به بعضی از ارزش های انقلاب هر از گاهی باعث فراوری برنامه های شعاری می گردد و بر اساس آن آثاری خلق شدند که 90 درصد آنها ترجمه های خارجی آثار است و این امر باعث می گردد که تئاتر انقلاب اسلامی آن طور که باید و شاید رشد و درخشش پیدا نکند.

وی ادامه داد: این در حالی است که توقع مسئول این امر و هنرمندان تئاتر انقلاب اسلامی از این حوزه تغییر نگاه به تغییر دیدگاه طی سال های آینده به صورت تدریجی بود، هدفی که متاسفانه نتوانست آنطور که باید و شاید محقق گردد، دیدگاه ما این بود که از نگاهی ماتریالیستی پس از انقلاب به سمتی رئالیستی حرکت کنیم. اما وقتی به صورت خشک و شعاری در تئاتر به جامعه تزریق گردد، یا ماندگاری نخواهد داشت و یا اصلاً نمی تواند انتقال پیدا کند.

مسافر آستانه در خاتمه یادآور شد بهتر است هنر انقلاب را از منظر امام خمینی(ره) به عنوان بنیانگذار آن آنالیز کنیم.