چرا بعضی هنرمندان رغبتی به حضور در جشنواره تئاتر فجر ندارند؟ - آوای وحش

فراموش نکنیم منظور این نیست که این چهره ها حتما به عنوان شرکت نماینده در جشنواره حضور داشته باشند بلکه جشنواره تئاتر فجر می تواند در گروه های انتخاب، داوری و شورای سیاست گذاری خود از وجود آنان بهره مند گردد. هرچند این اتفاق گاه گاهی اتفاق افتاده ولی ظاهرا برنامه ریزی مدونی برای آن نداریم.

حالا حسین کیانی به عنوان یکی از هنرمندان این نسل در گپ و گفت نه چندان طولانی خود با خبرنگاران معتقد است که جشنواره تئاتر فجر دچار حساسیت های بی علت شده و از مفهوم واقعی خود دور شده است.

این نمایشنامه نویس و کارگردان تئاتر بزرگترین مشکل جشنواره را نبود یک سیاست گذاری تعیین می داند و می گوید: جشنواره تئاتر فجر بعد از چهل دوره هنوز یک منظره تثبیت شده ندارد و این مشکل جشنواره های گوناگون ما و بویژه جشنواره فجر است. این جشنواره با موضوع آزاد برگزار می گردد ولی ساختار اجرایی معینی ندارد.

او در پاسخ به این پرسش که چرا هنرمندانی مانند او تمایلی به همکاری با جشنواره و حضور در هیات انتخاب و داوری آن را ندارند، شرح می دهد: یک دوره عضو هیات انتخاب بودم. البته آن دوره، بازبینی به معنای ارزیابی کیفی آثار بود و نه از دیدگاه ممیزی. برای ما مهم بود که حتما کارهای باکیفیت به جشنواره راه پیدا نمایند و حقی ضایع نگردد. هرچند در هر حال سلیقه هم وجود دارد. ولی در دوره های اخیر وجه نظارتی بازبینی افزایش پیدا نموده است و شاید به همین علت هنرمندانی که دوره هایی در جشنواره خوش درخشیده اند، دیگر رغبتی برای حضور در این رویداد ندارند. ضمن اینکه انتخاب آثار هم تابع یک سیاست تعیین نیست و به نظر می رسد بیشتر سلیقه ها حکمفرمایی می نماید.

او ادامه می دهد: به جز این به نظر می رسد که حساسیت هایی پیرامون جشنواره ایجاد شده است در حالیکه این رویداد هنری در گذشته از آزادی و گشادگی بیشتری برخوردار بود. به طوری که آثار شرکت نماینده در آن، شاید در اجرای عمومی با محدودیت بیشتری همراه می شدند ولی الان حساسیت ها نسبت به جشنواره تئاتر فجر بیشتر شده و همین سبب شده تعدادی از هنرمندان از همکاری با آن بپرهیزند چراکه هنر در تنگنا رشد نمی نماید.

او ابراز تاسف می نماید: چند سالی است که دیگر نگاه مان به جشنواره تئاتر فجر، یک نگاه هنری و به عنوان دستاورد تئاتر نیست بلکه جشنواره بیشتر ویترینی است و فعالیتی برای برطرف تکلیف.

کیانی با اشاره به دوره های پررونق جشنواره تئاتر فجر و استعدادهایی که در دل این جشنواره معرفی شدند، یادآوری می نماید: آن نگاه که سبب معرفی چهره های نو در جشنواره شد، دیگر وجود ندارد در حالیکه همین جشنواره در معرفی چهره های مستعدی که نیمه دوم دهه هفتاد و نیمه اول دهه هشتاد به بدنه تئاتر پیوستند، بسیار موثر بود. در آن مقطع تعریف جشنواره، محل ارایه آخرین دستاوردها و تجربیات هنرمندان تئاتر بود آن هم بدون ممیزی های ناروا. اما حالا جشنواره فجر صرفا برگزاری یک شبه جشن است با مضامین کنترل شده و جشنواره فعلی دیگر آن هیجانی را که برای تماشاگر داشت، از دست داده است و حتی خود هنرمندان هم آن هیجان را ندارند چراکه با هزار چارچوب و تنگنا رو به رو هستند. به همین علت دیگر شوقی برای حضور در این رویداد ندارند.

این مدرس تئاتر ادامه می دهد: این بی رغبتی هم حاصل آن نگاه های سختگیرانه بی علت است و هم به علت خارج شدن جشنواره از مفهوم قبلی خود در حالیکه جشنواره فجر، پیش تر همانند یک سوغاتی بود ولی حساسیت ها، سختگیری ها و بی اعتمادی ها سبب شد به سمت و سویی برود که صرفا به عنوان یک برطرف تکلیف برگزار گردد و دیگر آن بازتابی را که در جامعه هنری داشت، ندارد.

کیانی با اشاره به اسامی هیات انتخاب جشنواره تئاتر فجر خاطرنشان می نماید: اعضای هیات انتخاب همه دوستان ما هستند و صاحب تجربه های گرانقدر ولی آنان نمی توانند مسائل جشنواره را حل نمایند زیرا مسائلی ریشه ای است که باید در سیاست های کلی جشنواره پیگیری گردد.

او درباره تغییرات پیاپی جشنواره و اینکه گفته می گردد تغییر جزو ذات تئاتر است، شرح می دهد: تغییر برای بهبودی است نه تخریب. سال جاری چهلمین دوره جشنواره برگزار می گردد، جشنواره ای که چهل سال تجربه پشت آن است، این همه هنرمند، دبیر و مدیر به این جشنواره آمده اند و رفته اند اما اندوخته های آنان کجاست. گویی از یک دهم آن هم استفاده نمی گردد. آیا این تجربه 40 ساله با جشنواره ای که سال جاری قرار است برگزار گردد، برابری می نماید.

کیانی درباره غیررقابتی شدن جشنواره تئاتر فجر و اینکه گفته می گردد جشنواره های معتبر جهان غیر رقابتی هستند، نیز می گوید: کسانی که از هیجان جشنواره می ترسند، ترس شان در جایی دیگر ریشه دارد. مهم ترین جشنواره های هنری جهان همانند کن و اسکار مگر رقابتی نیستند؟ اصلا پدر جشنواره های جهان که در یونان باستان برگزار می شد، مگر رقابتی نبوده است؟ اتفاقا رقابت سالم سبب ساز رشد و توسعه و تقویت آثار می گردد. اگر قرار است جشنواره به یک رخداد ساکن و راکد تبدیل گردد، اصلا چه نیازی به برگزاری آن و چه نیازی به صرف این همه هزینه؟ به نظر می رسد کسانی که با رقابت مخالفند، نگران هستند که بعضی کارها حساسیت ایجاد کند وگرنه رقابت سالم در دل خود حرکت ایجاد می نماید.