بمب اتم چیست؟ + فیلم بمباران اتمی هیروشیما و ناگازاکی - آوای وحش

بمب اتم چیست؟

بمب اتم نام رایج وسایل انفجاری است که در آن ها از انرژی آزاد شده در فرایند شکافت هسته ای یا گداخت هسته ای برای تخریب استفاده می شود. بمب های اتمی که برمبنای گداخت کار می نمایند نسل نوین بمب اتم هستند و قدرتی بسیار بیشتر از بمب های شکافتی دارند. مبنای آزاد شدن انرژی در هر دو نوع بمب اتم تبدیل ماده به انرژی (E=mc²)است اما در بمب های گداختی جرم بیشتری از ماده به انرژی تبدیل می شود. نخستین بمب اتمی که بمبی پلوتونیومی (از نوع شکافتی) بود در سال 1945م در جریان جنگ جهانی دوم در آمریکا ساخته و در شانزدهم ژوئیه 1945م در صحرای آلاموگوردو در نیو مکزیکوی آمریکا آزمایش شد. آمریکا تنها کشوری است که از بمب اتم (شکافتی -اورانیومی در هیروشیما و شکافتی - پلوتونیومی در ناگازاکی) استفاده نظامی نموده است. شوروی در سال 1949 دارای بمب اتمی شد. اختراع این سلاح، ریشه طولانی در تاریخ علم فیزیک و شیمی دارد اما استفاده از دانش به دست آمده، برای ساخت بمب اتمی بیشتر به رابرت اوپنهایمرو ادوارد تلر نسبت داده می شود .

تصویر اولین آزمایش اتمی در ترینیتی ایالت نیومکزیکو

نکاتی درباره بمب اتم

منطقه انفجار بمب های هسته ای به پنج قسمت تقسیم می شود:1- منطقه تبخیر 2- منطقه تخریب کلی 3- منطقه آسیب شدید گرمایی 4- منطقه آسیب شدید انفجاری 5- منطقه آسیب شدید باد و آتش. در منطقه تبخیر درجه حرارتی معادل سیصد میلیون درجه سانتیگراد بوجود می آید و هر چیزی، از فلز گرفته تا انسان و حیوان، در این درجه حرارت آتش نمی گیرد بلکه بخار می شود. آثار زیانبار این انفجار حتی تا شعاع پنجاه کیلومتری وجود دارد و موج انفجار آن که حامل انرژی زیادی است می تواند میلیون ها دلار تجهیزات الکترونیکی پیشرفته نظیر ماهواره ها و یا سیستم های مخابراتی را به چندی آهن پاره تبدیل کند و همه آنها را از کار بیندازد. این ها همه آثار ظاهری و فوری بمب های هسته ای است. پس از انفجار تا سال های طولانی تشعشعات زیانبار رادیواکتیو مانع ادامه حیات موجودات زنده در محل های نزدیک به انفجار می شود. پرتو رادیو اکتیو از پرتوهای آلفا، بتا، گاما و تابش نوترونی تشکیل شده است. نوع آلفای آن بسیار خطرناک است ولی توان نفوذ اندکی دارد. این پرتو در بافت زنده تنها کمتر از 100 میکرون نفوذ می نماید اما برای آن ویرانگر است. پرتوی گاما از دیوار و سنگ نیز عبور می نماید. هر 9 میلی متر سرب یا هر 25 متر هوا شدت تابش آن را نصف می نماید. این پرتو نیز با توجه به فرکانس بسیار بالا، انرژی زیادی دارد که اگر به بدن انسان برخورد کند از ساختار سلولی آن عبور نموده و در جهت حرکت خود باعث تخریب ماده دزوکسی ریبو نوکلوئیک اسید یا همان DNA شده و سرانجام زمینه را برای پیدایش انواع سرطان ها، سندرم ها و نقایص غیر قابل درمان دیگر فراهم می نماید و حتی این نقایص به نسل های آینده نیز منتقل خواهد شد. برای جلوگیری از نفوذ تابش گاما به حدود 10 سانتی متر دیواره سربی احتیاج است .

انواع بمب اتم

• بمب حاصل از شکافت (A-Bomb)
• بمب حاصل از همجوشی (H-Bomb)
• بمب نوترونی (N-Bomb)

پدافند هسته ای

استفاده از سلاح های اتمی به دلیل اثرات و ویژگی های خاصی بوده که سایر جنگ افزارها چنین قابلیتی ندارند از جمله :

• ایجاد خسارت های سنگین جانی و اقتصادی
• غیر قابل استفاده کردن و آلودگی محیط
• تهدید طرف مقابل و تحت فشار گذاشتن طرف مقابل برای قبول خواسته ها
• تغییر توازن قدرت در جنگ
• وسعت شعاع تخریب و خسارات هنگفت
• استفاده سریع در هر شرایط
• نفوذ اثرات تخریبی آن در تاسیسات

البته با وجود این قابلیت ها کشورها و دولتهای دارنده سلاح هسته ای با مشکلاتی رو به رو اند به توضیح زیر :

• مخالف اذهان عمومی جهان است .
• عمده تجهیزات و تأسیسات را نابود می سازد که خود دشمن نیز ممکن است به آن احتیاج پیدا کند .
• آلودگی شدید هسته ای که باعث عدم استفاده از منطقه می شود .
• عدم کنترل شعاع آلودگی که در اثر کم بودن ممکن است آن خسارت مورد نظر وارد نشود و همچنین با زیاد شدن شعاع آلودگی ممکن است به نیروهای خودی آسیب برسد .

اثرات و مراحل انفجار هسته ای

تشعشع حرارتی:

1. گوی آتشین تشکیل شده که دمای مرکز آن به چند میلیون درجه سانتیگراد می رسد (حتی از سطح خورشید هم بیشتر می شود).
2. هرچیزی را در نزدیکی خود به خاکستر سفیدی تبدیل می نماید وجود باد هم می تواند به این عمل یاری نماید .
3. در همان دو الی سه ثانیه اول تشکیل می شود و با سرعتی معادل دو برابر سرعت صوت به راه می افتد وهرچه بر سر راهش باشد پرتاب و نابود می نماید .
4. اجسامی که توسط موج انفجار مکوششی شده مانند گلوله به پرواز در می آیند و آثار ناشی از آن تهدید جدی برای انسان به شمار می رود .
5. خود موج انفجار نیز بر اعصاب انسان تاثیر گذاشته و باعث عدم تعادل (موقت یا دائم) می شود که به اصطلاح به آن موجی شدن می گوییم و همچنین باعث آسیب های شدید بر پرده گوش و دیافراگم قفسه سینه می شود که به ترتیب در اثر برخورد موج با پرده گوش و دومی دراثر بازماندن دهان انسان یا تنفس هنگام آمدن موج است که عوارض آن ها کری و در حالت دوم مرگ است. میزان دما با دور شدن از کانون انفجار کم می شود .

تشعشع هسته ای:

این تشعشعات بسیار خطرناک و به محض انفجار بمب اتم در تمام نقاط پخش می شود که شامل چهار دسته اند :

آلفا

این ذره برد و قدرت نفوذ کمتری نسبت به سایر ذرات دارد و توسط یک ورق کاغذ یا پارچه یا پوست انسان متوقف می شود .

بتا

این ذره از ذرات آلفا قدرت نفوذ بیشتری دارد ولی دارای برد کمتری می باشد و توسط یک صفحه فلزی با ضخامت بیش از سه میلیمتر متوقف می شود .

گاما

این اشعه مانند امواج رادیویی دارای برد بسیار زیادی می باشد، قدرت نفوذ و تخریب این اشعه بسیارزیاد است. یک لایه 15سانتیمتری بتن یا یک لایه 20 سانتیمتری خاک فقط نیمی از این اشعه را می گیرد و همان نیمی دیگر اثرات زیانبار خود را بر جای می گذارد .

نوترون

نوترون نیز مانند گاما هم بسیار زیانبار است هم دارای برد بسیار زیادی می باشد و قدرت نفوذ و تخریب بسیار زیادی دارد با این تفاوت که نوترون ذره است و گاما اشعه. اثر تخریبی آن در موجودات زنده بیشتر است تا اشیاء. در صورت انفجار بسیار کشنده خواهد بود .

شدیدترین انفجار بمب اتم

قدرت شدیدترین انفجار اتمی انجام شده در جهان که در سال 1961 از طریق شوروی انجام شد، 50مگاتن بود.یکی از پیروز ترین کوشش ها برای کاهش ذرات رادیواکتیو بود و این بمب پاک ترین بمب هسته ای از نظر ذرات خطرناک رادیواکتیو می باشد که تا به امروز ساخته شده است. تنها یک بمب از این نوع ساخته و در تاریخ 30 اکتبر سال 1961 در مجمع الجزایر نوایا زملیا آزمایش شد.

ایالات متحد آمریکا تنها کشوری است که به صورت عینی از جنگ افزار هسته ای استفاده نموده است. نیروی هوایی ایالات متحده آمریکا در گرماگرم جنگ جهانی دوم، یعنی روزهای ششم و نهم اوت 1945، دو بار از جنگ افزار هسته ای برای تسلیم کردن مردم ژاپن استفاده نموده است. تلفات این جنایت جنگی بیش از 80،000 نفر بوده است.

بمباران اتمی هیروشیما و ناگازاکی

ناکازاکی پیش و پس از بمباران اتمی

بمباران اتمی هیروشیما و ناگازاکی دو عملیات اتمی بودند که در زمان جنگ جهانی دوم به دستور هری ترومن، رئیس جمهور وقت آمریکا بر علیه امپراتوری ژاپن انجام دریافتد. در این دو عملیات، دو بمب اتمی به فاصله 3 روز بر روی شهرهای هیروشیما و ناگازاکی انداخته شد که باعث ویرانی و کشتار گسترده شهروندان این دو شهر گشت. حدود 220٬000 نفر در اثر این دو بمباران اتمی جان باختند که بیشتر آنان را شهروندان غیرنظامی تشکیل می دادند. بیش از 100٬000 نفر بلافاصله هنگام بمباران کشته شدند و بقیه تا سرانجام سال 1945 به علت اثرات مخرب تشعشعات رادیواکتیو جان خود را از دست دادند. بمباران هسته ای هیروشیما و ناگازاکی تا به امروز تنها موارد استفاده جنگی از سلاح هسته ای در جهان است. پس از این دو بمباران، دولت ژاپن تسلیم شد.

عملیات اول: بمباران هیروشیما

هیروشیما پس از اصابت بمب هسته ای آمریکا

یادمان بمباران هسته ای هیروشیما، تنها ساختمانی است که در نزدیکی محل انفجار قرار داشت و بصورت کامل تخریب نشد. عملیات اول در تاریخ دوشنبه، ساعت 8:15 صبح روز 6 اوت 1945 به وقت محلی در شهر هیروشیما انجام گرفت. بمب اتمی اول به نام پسر کوچک توسط یک هواپیمای بمب افکن به نام انولا گی Enola Gay)) روی هیروشیما انداخته شد. برای تاثیر تخریبی بیشتر، بمب به نحوی تنظیم شده بود که 576 متر بالای سطح زمین منفجر شود. انرژی فراوری شده توسط این بمب برابر بود با انرژی حاصل از 15 کیلوتن تی ان تی. فعل و انفعالات اتمی در مرکز این بمب باعث گرمائی حدود چندین میلیون درجه سانتیگراد شد. این گرمای بزرگ هر چیزی را تا شعاع یک و نیم کیلومتری مرکز اصابت بمب بطور کلی ذوب نمود. مردمی که از دور دست انفجار پپسر کوچک را در آسمان هیروشیما مشاهده کردند می گفتند که خورشید دیگری را در آسمان دیده اند. دو سوم ساختمان های هیروشیما از جمله کارخانه های فولادسازی و صنعتی چون میتسوبیشی در اثر این بمباران نابود شدند. تنها چیزی که از شهر باقی ماند ساختمان تالار ترویج صنعتی استانی هیروشیما بود که انفجار، بالای گنبد این بنا رخ می دهد و به خاطر قرار دریافت در کانون مرکزی انفجار، کاملا ویران نشد.

عملیات دوم: بمباران ناگازاکی

محل شهر ناگازاکی در استان ناگازاکی

ابر قارچی تشکیل شده پس از ترکیدن بمب اتمی در ناکازاکی

دو روز پس از بمباران هیروشیما و بر خلاف انتظار و میل آمریکا، دولت شوروی به امپراتوری ژاپن اعلان جنگ داد و نیروهای ارتش سرخ شوروی به مواضع ژاپن در منچوری یورش بردند. ورود شوروی به جبهه جنگ اقیانوس آرام باعث شد که دولت آمریکا مصمم شود هرچه سریعتر جنگ را به نفع خود و بدون مشارکت شوروی پایان دهد. در این راستا استفاده بیشتر از سلاح هسته ای ساده ترین راه فشار بر ژاپن بود، و نیروهای مسلح آمریکا برای استفاده مجدد از بمب هسته ای احتیاجی به مجوز جدید دولت نداشتند؛ زیرا مجوزی که ترومن برای حمله اتمی صادر نموده بود اجازه استفاده از بمب های جدید را می داد. بر اساس اطلاعات هواشناسی نیروی هوایی آمریکا، بازه زمانی مساعد برای حمله دوم به ژاپن سه روز پس از حمله اول پدیدار می شد، و باید از این بازه حداکثر استفاده به عمل می آمد. هدف بعدی برای بمباران هسته ای، شهر کوکورا بود که صنایع گسترده نظامی و اسلحه سازی در آن وجود داشت. در ابتدای ماموریت بر اساس گزارش هواشناسی، دید مناسبی برای هدفگیری بر فراز کوکورا وجود داشت. اما وقتی هواپیمای بمب افکن به حدود منطقه مورد نظر رسید، تمام آسمان شهر با دود و غبار پوشیده شده بود و امکان پیدا کردن هدف را از میان برده بود. علاوه بر دید کم، پدافند هوایی و ظاهر شدن هواپیماهای شکاری ژاپن مساله را کمی بغرنج نموده بود. پس از صرف نظر از بمباران منطقه کوکورا، بمب افکن آمریکایی فقط سوخت کافی برای بازگشت به پایگاه هوایی در اوکیناوا داشت. فرمانده عملیات تصمیم گرفت که بجای رها کردن بمب اتمی در دریا و یا بازگرداندن آن به پایگاه، بهتر است آن را بر روی ناگازاکی بیندازند که در جهت بازگشت بمب افکن به پایگاه هوایی در اوکیناوا قرار داشت و یکی از اهداف کم اهمیت تر آمریکا در ژاپن محسوب می شد. آسیبهای وارده به هیروشیما به مراتب بیشتر از ناگازاکی بوده است چرا که هیروشیما شهری صاف بوده و تشعشعات هسته ای تمام شهر را در نوردید ولی ناگازاکی حالتی داشت که شهر در میان دو دره تقسیم شده بود و نصف شهر در یک دره و نصف دیگر در دره مجاور قرار داشت و با رهاسازی بمب هسته ای در یکی از دره ها بخش دیگر شهر که در دره دیگر قرار داشت به مراتب آسیب کمتری دید. بدین ترتیب در تاریخ پنجشنبه 9 اوت 1945 میلادی، بمب دیگری به نام مرد چاق Fat Man)) روی شهر ناگازاکی انداخته شد. پس از نابودی ناگازاکی، ژاپن مجبور به تسلیم شد.

میراث بمباران هسته ای

دانش آموزان ژاپنی در حال ادای احترام به قربانیان خردسال بمباران اتمی، در کنار هزار درنای کاغذی رنگارنگ

درناهای کاغذی

همه ساله مردم سراسر جهان با درست کردن درناهای کاغذی و فرستادن آن به مرکز ساداکو در پارک یادمان جنگ شهر ناگازاکی، همدردی خود را با قربانیان بمباران و انزجار خود را از کاربرد و گسترش سلاح های هسته ای اعلام می نمایند. مجسمه ساداکو در این پارک به یاد دختر 12 ساله ای به نام ساداکو ساساکی برپا شده که پس از جنگ جهانی دوم به جهان آمد ولی در اثر تشعشعات رادیواکتیو باقی مانده از انفجار ناگازاکی، دچار سرطان خون شد و درگذشت. بر اساس افسانه های ژاپنی، اگر کسی هزار درنای کاغذی درست کند، یکی از آرزوهایش برآورده می شود. ساداکو درحالیکه در بیمارستان بستری بود، با تشویق دوستانش و یاری برادرش آغاز به ساختن درناهای کاغذی کرد. اما پس از ساخت 644 درنا درگذشت. در سال 1965 میلادی از مجسمه ساداکو در حالیکه درنایی طلایی در دست دارد در پارک صلح هیروشما پرده برداری شد .

ساداکو ساساکی روی درنایش می نوشت :

من صلح را روی بال تو می نویسم تا تو به همه جهان پرواز کنی.

در فیلم زیر می توانید بمباران اتمی وحشتناک هیروشیما را مشاهده کنید:

گردآوری: مجله اینترنتی خبرنگاران