خبرنگاران آتش مهر ایران در کرانه های زاینده رود - آوای وحش

به گزارش خبرنگاران، جشن سده ریشه در اسطوره های ایران دارد؛ جشنی که شعله های آتش آن، شعله های تابان مهر ایران است و هیچگاه خاموش نشده است. اصفهان و زاینده رود شاهد تمام عیار نمیرایی این مهر است؛ آنجا که مرداویج، سردار ایرانی آتش جشن سده را با شکوه تمام برای زنده کردن مواریث فرهنگ ایران در کرانه زاینده رود برپا کرد.

روایت های متعدی برای خاستگاه جشن سده وجود دارد، از پدید آمدن آتش و نسبت دادن آن به هوشنگ پیشدادی در شاهنامه و یا به قول ابوریحان بیرونی که می گوید جشن سده را به کیومرث، انسان یا پادشاه نخستین در فرهنگ ایران نسبت داده اند تا اینکه عده ای گفته اند این تسمیه به مناسبت صد روز مانده به شروع رویش ساقه های غلات بوده است و یا مهرداد بهار، اسطوره شناس که ظهور و جلوه خورشید در خاتمه چهل روز زمستان عظیم را جشن ظاهر شدن خورشید دانسته و جنبه تقویمی به آن داده است.

به هر روی جشن سده، جشنی ملی و نه دینی است که در شامگاه دهم بهمن ماه برگزار می گردد، گرچه نگاهبانان این جشن کهن هموطنان زرتشتی بوده اند اما همیشه همه اقوام و مردم ایران به فراخور شرایط در شهرهای ایران در نشاط برگزاری این جشن ملی مشارکت نموده اند.

اواخر اسفند ماه سال گذشته این جشن کهن با تاخیر به ثبت ملی رسید و وزیر میراث فرهنگی از استانداران خواست تا اقدامات لازم برای احیای این میراث ملی تاکید و پیگیری گردد.

در واقع پیش از ایران، تاجیکستان در سال 96 این جشن را درفهرست میراث ملی آن کشور ثبت کرد و 2 سال بعد، با تاخیر، در سال 98، ایران این جشن را در فهرست میراث ناملموس کشور به ثبت رسانید.

گرچه این جشن کهن در شهرهای ایران، چون کرمان، یزد، اهواز و یا به شکل جشن زراعی در خور و بیابانک اصفهان برگزار می گردد اما به واقع در شهر اصفهان که روزی شاهد شکوه عظیمترین جشن سده به همت مرداویج زیاری، سردار ایرانی، بوده است و در تمامی کتب تاریخ و فرهنگ ایران و اصفهان شناسی به این واقعه فرهنگی اشاره شد، می توان چشم امیدی به برگزاری این جشن با توجه به آنچه وزیر میراث فرهنگی بر احیای این میراث کهن تاکید نموده داشت.

آیا کرانه های زاینده رود باز هم می تواند شاهد جشن سده، آتش مهر ایران باشد، تفاقی که ظرفیت درخوری از تجمیع میراث طبیعی و تاریخی است؛ فرصتی که باید دید چقدر میدان برای ظهور ورونق جهانگردی خواهد داشت.

جشن سده، ظرفیتی برای جهانگردی جشن ها در اصفهان

شاهین سپنتا، پژوهشگر جشن ها در گفت و گو با خبرنگاران با اشاره به عظیمترین جشن سده که هزار و صد و نوزده سال پیش در اصفهان برگزار گردید، گفت: مرداویج زیاری، سردار دلاور ایرانی در دوران دیلمی، با انگیزه زنده نگاهداشتن آیین های ایرانی ، عظیمترین جشن سده ثبت شده در تاریخ ایران را باشکوه هرچه تمام تر در کرانه های زیبای زاینده رود برگزار کرد. پس اصفهان به واسطه این سابقه تاریخی می تواند یکی از کانون های برگزاری جشن سده باشد و همه ساله جهانگردان پرشماری را به این شهر بیاورد و بر رونق جهانگردی جشن ها بیافزاید.

از نگاه این پژوهشگر و کنشگر میراث فرهنگی با توجه به این که جشن سده در فهرست میراث ناملموس کشور ثبت شده است و با توجه به سابقه تاریخی برگزاری جشن سده در کرانه های زاینده رود، مسئولیت اداره کل میراث فرهنگی اصفهان در برگزاری باشکوه این جشن و باز زنده سازی آن دو چندان است.

سپنتا به خبرنگاران گفت: به نظر می رسد این جشن در اصفهان باید در مکانی با سابقه تاریخی و نزدیک به زاینده رود برگزار گردد، از اینرو یپیشنهاد می گردد سازه های موقت نمایشگاه بین المللی اصفهان در کنار پل شهرستان برچیده گردد و برای برگزاری این جشن در نظر گرفته گردد.

وی معتقد است که می توان با کم ترین امکانات جشن سده را برگزار کرد و شادی را به دل های مردم آورد.

از نگاه سپنتا جشن سده مانندهمه جشن های ایرانی پیوند مستحکمی با طبیعت و کیهان دارد، عناصری که برای عموم مردم و جهانگردان جذابیت دارند و بنابراین جشن سده از ظرفیت بالایی برای جهانگردی برخوردار است.

وی در این رابطه اضافه نمود: درحال حاضر جشن سده در چند استان کشور از جمله کرمان، یزد، تهران، البرز و اصفهان برگزار می گردد. با کمی برنامه ریزی و معرفی بهتر می تواند این تاریخ یعنی دهم بهمن از پتانسیل بالای این جشن برای جذب جهانگرد داخلی وخارجی استفاده نمود.

برگزاری جشن سده، نیازمند سیاستگذاری ملی و استانی

فریدون اللهیاری، مدیرکل میراث فرهنگی، جهانگردی و صنایع دستی اصفهان نیز در گفت و گو با خبرنگاران، ثبت جشن سده را شروع خوبی برای راهی دانست که باید با سیاستگذاری های ملی و استانی دنبال گردد.

وی برنامه ها برای حفظ و احیای جشن سده در اصفهان و از جمله برگزاری این جشن در کرانه زاینده رود و پل شهرستان را نیازمند برنامه ریزی و کار کارشناسی دانست.

این مقام میراث فرهنگی در اصفهان درباره جشن ها و آیین های ایرانی به ثبت رسیده در فهرست میراث ناملموس کشور گفت: آیین های سنتی ایران بویژه در حوزه ایران باستان، ابعاد پیوسته ای با حیات اجتماعی، فرهنگی و معیشت و اقتصاد مردم ایران در این سرزمین دارند. در واقع با زیست و زندگی مردم در ارتباط هستند و طبیعی است که این آیین ها بعد از ورود اسلام به ایران به علت اینکه مغایرتی با آموزه ها و تعالیم اسلام نداشتند، تداوم یافتند.

وی اضافه نمود: وقتی متون کلاسیک تاریخی را در دوره های تاریخ میانه ایران، بویژه سده های نخست اسلامی آنالیز می کنیم، می بینیم که بسیاری از آیین های ایرانی مثل نوروز حتی در دوره های اسلامی و در دستگاه خلافت هم برگزار می شدند و مورد تایید اسلام قرار گرفتند.

اللهیاری با اشاره به جشن ها و آیین های ایرانی به عنوان عناصر هویتی، فرهنگی و تاریخی این سرزمین، گفت:در سال های اخیر وزارت میراث فرهنگی، جهانگردی و صنایع دستی کشور رویکرد تازه ای در حوزه حفظ مواریث ارزشمند فرهنگی ایران داشته و بحث ثبت و حفاظت از میراث ناملموس یکی از روینمودهای جدی بوده که مورد توجه قرار گرفته است. در سال های اخیر در این زمینه بسیاری از آیین ها و سنت ها و بویژه سنت هایی که جنبه مذهبی و ملی داشته اند در فهرست میراث ملی ثبت شده اند.

به گفته مدیرکل میراث فرهنگی اصفهان توجهی که از سوی وزارت میراث فرهنگی، جهانگردی و صنایع دستی رخ داده، بیشتر از این باب است که رویکرد عمومی جامعه را نسبت به حفاظت و حراست از عناصر هویت ساز فرهنگی، آیینی و ملی افزایش دهد و تقویت کند.

وی با اشاره به اهمیت ثبت جشن سده، اضافه نمود: اگر به سمت ثبت و حفظ این آیین ها نرویم، با توجه به پهنه گسترده حوزه فرهنگی ایران عظیم،ممکن است در کشورهای دیگر مورد توجه قرار بگیرند و نکته اینجاست که بحثی که مطرح می گردد این است که چرا در کشوری که مادر و در واقع خاستگاه اصلی این آیین ها است توجه نشده است.

الهیاری در ادامه گفت: وزارت میراث فرهنگی با این دیدگاه جشن سده را در فهرست میراث ملی ایران به ثبت رسانیده و لوح ثبت آن هم به استان های مختلف کشور ابلاغ شده است. در این راستا استاندار محترم اصفهان،ثبت جشن سده را به فرمانداران شهرستان های مختلف ابلاغ نموده است و باید در دستور کار برنامه ریزی های فرهنگی قرار بگیرد.

جشن سده از جشن های کهن و ملی ایران است که در بهمن ماه سال 98 به شماره 2067 در فهرست میراث فرهنگی ناملموس به ثبت رسید. در اصفهان نیز عظیمترین و با شکوه ترین جشن سده در دوران دیلمی، قرن چهارم هجری قمری توسط مرداویج زیاری در کرانه های زاینده رود برگزار گردید. بنابراین این سردار ایرانی،جشنی را که سیصد و ده سال برگزار نشده بود، در شهر اصفهان برگزار کرد و حالا باید دید با ثبت ملی این جشن آیا فروزه های آتش جشن سده دوباره اصفهان را روشن خواهد نمود.