کرونا و خرید عصبی؛ چرا دستمال توالت در فروشگاه های جهان غارت می گردد؟ - آوای وحش

به گزارش خبرنگاران، به نقل از یورونیوز، این روزها شبکه های اجتماعی مملو از شوخی با پدیدهٔ نایاب شدن توپ های دستمال توالت در فروشگاه هاست و شماری از کاربران ایرانی که درخارج از کشور زندگی می نمایند نیز با تبلیغ استفاده از آفتابه به جمع این شوخی نماینده ها پیوسته اند.

گرچه در بعضی مناطقِ خاورمیانه و شمال آفریقا، به دلیل تفاوت فرهنگ بهداشت فردی، خرید دیوانه وارِ کاغذ توالت چندان معنادار نیست اما این چالش در باقی نقاط دنیا بیداد می نماید. اما خاصیت تسلی بخش کاغذ توالت چیست که مردم در وقت اضطرار تا این حد به آن هجوم می آورند؟

خبرگزاری فرانسه در گزارشی به علل روان شناختی این مسأله پرداخته است و در اینجا نگاهی به آن داریم.

چرا دستمال توالت در فروشگاه ها تمام می گردد و نه خوراک؟

دستمال توالت نه می تواند جلوی سرایت بیماری و عفونت را بگیرد و نه شکم گرسنه را سیر کند و دیگر اینکه چرا مثلا قوطی های کنسرو یا دیگر خوراکی ها و نوشیدنی ها در فروشگاه ها تمام نمی گردد؟

استیون تیلور، نویسندهٔ کتاب روانشناسیِ بیماری های همه گیر معتقد است که بسته های سفید و قلمبهٔ کاغذ توالت، در ذهن افراد به شکل نماد امنیت عمل می نمایند.

او می گوید: مردم فکر می نمایند برای تأمین امنیت خود و خانواده شان، غیر از درخانه ماندن و شستن دستهایشان، باید بالاخره کاری بنمایند.

آقای تیلور همچنین معتقد است که این امر در احساس بیزاری ما از چیز های چندش آور نهفته است، و وقتی احساس خطر می کنیم این احساس بیزاری تشدید می گردد و ما را به واکنش وا می دارد.

این استاد روانشناسی دانشگاه بریتیش کلمبیا می افزاید: یکی از دلایلی که مردم به دستمال توالت هجوم می برند همین است، چون این محصول ذهناً برای آنها از طریق ای برای اجتناب از چیزهای چندش آور تبدیل شده است.

بازی یا خطای ریسک صفر، اقتصاددان ها چه می گویند؟

در نخستین نگاه، بخشی از مسأله را می توان با نظریهٔ بازی ها در اقتصاد شرح داد؛ اگر هرکس فقط آنقدر که احتیاج دارد خرید کند همه چیز برای همگان هست. اما اگر بخشی از مردم شروع به خرید عصبی، یا خرید از سر ترس، بنمایند آنگاه استراتژی بهینه آن است که شما هم به اندازهٔ کافی خرید کنید تا سرتان بی کلاه نماند. اما این تمام مسأله نیست.

کارشناسان اقتصاد بر این باورند که مردم عموما تمایل دارند به جای مواجهه با خطری جدی که رفعِ آن هزینهٔ زیادی دارد، خطری سطحی و ساده را رفع نمایند که فکر می نمایند هزینه اش صفر است، امری که در علم اقتصاد به خطای ریسک صفر معروف است.

فراست بخاری، استاد اقتصاد دانشگاه ایست آنگلیا در بریتانیا می گوید: فکر می کنم که این امر نتیجهٔ آن است که مایلیم با بودجهٔ محدومان سعی کنیم کنترل امور را در اختیار بگیریم. برای همین چیزهای ارزان را به میزان زیاد می خریم و انبار می کنیم و ته دلمان می گویم که بالاخره مصرفشان می کنیم.

استیون تیلور، نویسندهٔ کتاب رونشناسی بیماری های همه گیر نیز معتقد است که آنچه امروز می بینیم پیش از این نیز بارها روی داده است. وقتی آنفلوانزای اسپانیایی در 1918 به آمریکا رسید بیش از 700 هزار نفر جان باختند و مردم وحشت زده فروشگاه ها را خالی کردند.

همه گیری شبکه های اجتماعی و بیماری های همه گیر

اما انتشار ویروس کرونا یک تفاوت عمده با دیگر بیماری های همه گیر پیش از خود دارد و آن هم زمانِ انتشار آن است، یعنی دورانی که شبکه های اجتماعی یا نبود یا تا این حد توسعه پیدا ننموده بود. حتی وقتی آنفلوآنزای خوکی در 2009 همه گیر شد فقط به نوعی شروع توسعهٔ شبکه های اجتماعی بود.

آقای تیلور معتقد است که نقش شبکه های اجتماعی در برخورد مردم با بیماری های همه گیر و تأثیر آنها هم جنبه های مثبت و هم جنبه های منفی داشته است.

او می گوید: گسترش شبکه های اجتماعی، سبب شده تصاویر و ویدیوهای دراماتیک این دوران در دنیا دست به دست گردد و همین حس خطر و اضطرار مردم را دوچندان نموده است. و می افزاید: اما از سوی دیگر، شکبه های اجتماعی می توانند کمک بزرگی برای ایجاد پشتیبانی جمعی باشند به ویژه وقتی همه به نوعی در تنهایی خانه نشین شده اند.

گرچه در جریان بیماری همه گیر در تاریخ گهگاه سرکشی و شورش هم اتفاق افتاده اما دکتر تیلور معتقد است که این موارد ناچیز بوده و آحاد بشر در چنین مواقعی عمدتا به کمک هم شتافته اند.

او در سرانجام می افزاید: واکنش اصلی مردم حفظ نظم، کنار هم ایستادن، همبستگی و کمک به یکدیگر بوده است و همگان کوشش خود را نموده اند تا اجتماع بتواند بر دشواری غلبه کند.