گیاهان تک لپه چه خصوصیاتی دارند؟ (آشنایی با گیاهان تک لپه ای) - آوای وحش

گیاهان تک لپه با نام علمی Monocotyledons در الویت رتبه بندی قرارمی گیرند و نام های مختلفی دارند. در اتحادیهبین المللی حفاظت از محیط زیست حدود 59300 نوع، گیاه تک لپه ای ثبت شده است.

از بزرگترینبخش تک لپه ای ها در گیاهان گلدار می توان گونه ثعلبیان را نام برد که بیش از20000 گونه دارد. بیشتر محصولات کشاورزی تک لپه ای هستند. گونه چمن و خانواده آنجزو مهم ترین تک لپه ایها می باشد که شاملغلات، گندم، ذرت، علف مرتع، نیشکر و خیزران است.

از خانواده های دیگر که ازنظر مالی مهم هستند می توان به نخل، موز، زنجبیلیان و پیازیان اشاره نمود. از گلهای زینتی تک لپه ای ها می توان به گل سوسن، نرگس، زنبق، ثعلبیان، اختریان و لاله اشارهکرد. تک لپه ای ها از یک لپه یا بذر تشکیل شده اند .

از بزرگترین گیاهاندانه دار می توان به نهاندانگان اشاره نمود که بیش از 350000 گونه دارند و در سال برتعداد آنها اضافه می گردد. این خانواده به دو گروه تک لپه ای و دو لپه ای تقسیم می شوند .

مشخصات عمومی گیاهانتک لپه

از تقسیم شدن یاخته تخم، پیش جنینی آغازمی گردد. توقف نمو در ناحیه جنین جانبی است و رشد جنین از نقطه مقابل آن آغاز می گرددو یک لپه نسبت به محور پیش جنین ایجاد می گردد .

بافت آلبومن دردانه تک لپه ای ها از نوع هسته ای می باشد. بدین معنی که پس از تقسیم شدن یاخته اصلی،آلبومن دیواره ای بین یاخته های ناشی از تقسیمایجاد نمی گردد .

در گیاهان تک لپهای بعد از مدتی ریشه اصلی نابود می گردد و ریشه های از قسمت های زیرین ساقه تشکیل میگردد و جانشین ریشه اصلی می شوند. در تک لپهای ها، محور گل آذین باعث انشعاب می باشد و ساقه وظیفه این کار را ندارد .

برگ گیاهان تکلپه ای از رگه های موازی تشکیل شده است و تعداد گل ها 3 یا مضربی از عدد 3 هستند. در برش به صورتعرضی در ساقه شاهد دستجات های متعدد آوندی هستید که به صورت دایره های در یک مرکز قرارگرفته اند . آبکش ثانویه وساختمان چوب در تک لپه ها وجود ندارد ولی در دو لپه هایی دیده می گردد .

رتبه بندی تک لپهای ها

1- راسته Helobiales یا :Apocarpales شامل گیاهانی آبزی که دارای برچه های فراوان و جدا از هم، پرچم هایزیاد با استقرار مارپیچی، گل های ناقص، دانه فاقد آلبومن و تخمدان فوقانی هستند .

• گونه تیر کمانآبی alismaceae که گیاه معروفاین گونه sagittaria sagitifolia است .
• گونه هزارنی Butomaceaeکه گونه معروف آن هزارنی یا Buttomus است .
• گونه ی Iuncaginaceae که گونه معروفآن Triglochin است .

هزارنی

2- راسته :spadicifloralesگل آذین از نوع سنبله یا از نوع اسپادیس که توسط چندین براکته محافظت می شوند. اینراسته دارای دانه آلبومن، گل های ناقص و تخمدان فوقانی است در تیره های زیر جای می گیرد .

• خانواده خرما palmae که به صورت درختییا علفی با ساقه راست و استوانه ای می باشند. از معروف ترین گیاهان این تیره خرما (phoenix) و نارگیل (cocos) را می توان نام برد .
• تیره گل شیپوری Araceaeکه از گیاهان این تیره می توان گل شیپوری (Arum) که نمونه های مختلفی در ایران وجود داردنام برد .
• تیره عدسک آبی lemnaceaeکه در شمال ایران از گونه تیره عدسک آبی (Lemnaminor) دیده می گردد .
• تیره گرز Typhaceaeاست که از گیاهان معروف این تیره نی لوئی sparganium و Typhaمی باشد .

palmae

3- راسته glumales: گل آذین ها از نوع سنبله، گل ها ناقص، دانه دارای آلبومن آردی شکل و تخمدان فوقانیمی باشد .

• تیره گندم Gramineae کهشامل گونه های ارزن ، ذرت ، برنج ، نیشکر ، جو و چاودار می باشد .
• تیره جگن cyperaceae کهاز گیاهان معروف آن می توان نی بوریا cyperus و جگن carex را نام برد .

برنج

4- راسته Liliales : گل های منظم، دانه دارای آلبومن، تخمدانفوقانی شامل این راسته می گردد .

• تیره آلاله LiLiaceaeeکه معروف ترین های این تره پیاز (Allium) ، لاله (Tulipa) ، گل حسرت (colchicum) و مارچوبه (Asparagus) می باشد .
• تیره برگ بیدی commelinaceae برگ بیدی Tradescantia که به صورت زینتیدر ایران پرورش داده می گردد .
• تیره سازو Juncaceae که گیاه سازو juncos در این گروه قرار می گیرد .

Tulipa

5- راسته :Albominales کهدانه دارای آلبومن، گل ها منظم یا نامنظم و تخمدان تحتانی است. موز، زنجبیل، گل نرگس، هل، زنبق و آناناس در این راسته قرار می گیرد .

زنبق

6- راسته :Exalbominales کهدانه فاقد آلبومن گل ها نامنظم و تخمدان تحتانی است. معروف ترین گیاهان این راسته، ثعلب یا ارکیده است و گونه های زیادیدر ایران وجود دارد .

ارکیده

ویژگی های تک لپهای ها

• ریشه های افشانیدارند.
• گلبرگ های بلندو رگبرگ های آنها موازی است.
• برگ ها نواری است و به وسلیه غلاف به ساقه وصل می شوند.
• دانه آن ها یکقسمت است.
• قسمت های گل 3و یا مضربی از 3 هستند.
• نظم مشخصی در آوندهایچوبی و آبکش در ساقه دیده نمی گردد.

منبع: setare.com